Veel Vlamingen hebben -achterhaalde- vooroordelen over Wallonië. Dat uitgangspunt zette ons ertoe aan om de afgelopen weken via onze stukken een genuanceerd beeld van Franstalig België te schetsen. In dit blogbericht opteren we voor de directe aanpak. Een voor een nemen we een aantal Vlaamse clichés over onze Franstalige landgenoten onder de loep.
Vergis je niet: zo’n diepgewortelde vooroordelen zijn ook vandaag nog alomtegenwoordig. Uit een recent onderzoek van twee professoren aan de UCL en de VUB bleek dat zowel Vlamingen als Walen in extreme mate in stereotypes denken over elkaar. Van ons wordt bijvoorbeeld gezegd dat we ‘boertig’ zijn en wel Frans kennen, maar het weigeren te spreken. Walen zijn naar onze mening dan weer ‘luie bon vivants’ die geen Nederlands willen leren. Maar kloppen die Vlaamse vooroordelen wel?
Cliché 1: Walen werken minder hard dan Vlamingen
Het cliché van de ‘luie Waal’ is waarschijnlijk een van de hardnekkigste, maar moet sterk genuanceerd worden. Statistieken van het NIS toonden in 2005 inderdaad aan dat de totale werklast (loonarbeid, huishoudelijk werk, kinderverzorging en opvoeding) in Vlaanderen gemiddeld een aantal uur hoger lag dan in Wallonië (37 uur en 27 minuten tegenover 34 uur en 48 minuten). Toch is de waarheid niet zo zwart-wit.
In september 2006 deden de krant Le Soir en het rekruteringsmedium Références een enquête naar de attitudes van werknemers in België. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat meer Walen (38%) dan Vlamingen (30%) bereid waren om na de uren nog wat door te werken. Ook had maar liefst 85% van de Walen er geen problemen mee dat de middagpauze nu en dan wegviel in ruil voor meer werk. Bij de Vlamingen was dat 75%. Ten slotte wilden Waalse werknemers verder rijden voor hun job dan hun Vlaamse collega’s. Walen doen het dus iets rustiger aan, maar dat betekent niet dat ze minder werklust hebben.
Cliché 2: Walen spreken geen Nederlands
Het vooroordeel dat Walen minder goed Nederlands spreken dan Vlamingen Frans, is niet uit de lucht gegrepen. In de enquête van Le Soir gaven Franstaligen zelf toe dat hun Nederlandstalige collega’s meer moeite deden om de tweede landstaal te leren en spreken op het werk.
Toch zijn er ook hier belangrijke nuances. Het zogenaamde immersieonderwijs is bijvoorbeeld sterk aan het groeien in Wallonië. Daardoor kunnen steeds meer Waalse leerlingen al van jongs af aan Nederlands leren. En ook in de toekomstige hervorming van het Franstalig onderwijs (Pacte d’Excellence) zit een luik dat de talenkennis moet versterken. Aan de andere kant zien we dat het Frans van de Vlaming sterk achteruit gaat. Het Nederlands van de Waal kan dus beter, maar hetzelfde geldt voor ons Frans.
Cliché 3: Walen staken vaker dan Vlamingen
Dit vooroordeel werd vorig jaar nog voor velen bevestigd door de staking van de Waalse cipiers. Toch mogen we ook hier geen voorbarige conclusies trekken. Cijfers van het RSZ uit 2014 tonen aan dat bij de grote nationale stakingsgolf van dat jaar Vlamingen -in absolute cijfers- het werk vaker neerlegden dan hun Franstalige collega’s. In relatieve cijfers staakten de Walen wel meer.
Volgens Stan De Spiegelaere van ETUI zijn vooral de beperkte investering in de Waalse infrastructuur en de moeilijke economische situatie bepalend voor die hoge stakingsgraad. Het draait dus niet zozeer om een culturele tegenstelling. Bovendien zijn de verschillen tussen de provincies vaak groter dan die tussen de gewesten: in Luxemburg wordt amper gestaakt, in Antwerpen dan weer veel. Hoogleraar Marc Hooghe benadrukt ten slotte dat de enige Waalse regeringspartij, MR, amper 25% van de Walen vertegenwoordigt. Daardoor is er de laatste jaren veel minder politieke pacificatie in het zuiden van ons land.
Cliché 4: de Waalse economie is er slecht aan toe
Op economisch vlak loopt Wallonië inderdaad nog sterk achter op Vlaanderen, maar dat betekent niet dat onze buren het slecht doen. Het economisch herstelplan of ‘Marshallplan’ van 2005, waarmee het Waalse gewest de oude industriële sectoren achter zich liet en zich naar de toekomst richtte, lijkt haar vruchten af te werpen. De economie en tewerkstelling groeide volgens een recent rapport (REW) ongeveer even snel in beide gewesten. Van een inhaalbeweging ten opzichte van Vlaanderen is weliswaar geen sprake, maar de achterstand wordt in elk geval niet groter. Professor Michel Quévit (UCL) benadrukte ook dat de Waalse economie vergelijkbaar is met die van andere Europese regio’s met een industriële traditie.
Cliché 5: Walen zijn armer dan Vlamingen
Er is inderdaad een verschil tussen de lonen in de twee gewesten, maar ook dat mag niet overdreven worden. De Jobat Loonwijzer van 2016 toonde aan dat het gemiddelde brutoloon van de Vlaming 3.170 euro bedroeg. De Waal verdiende met 2.927 euro net iets minder. Maar zoals bij de stakingen zijn er ook hier verschillen tussen de provincies. De lonen liggen bijvoorbeeld hoger in Luxemburg dan in Limburg, terwijl men in Waals-Brabant gemiddeld 200 euro meer verdient dan in West-Vlaanderen. Bovendien zijn de Waalse inkomens de voorbije tien jaar sneller gestegen dan de Vlaamse. Wel is het zo dat de werkloosheidsgraad nog steeds hoger ligt in Wallonië. In 2015 ging het daar over 12%, in Vlaanderen was dat slechts 5,2%.
Meer gelijkenissen dan we denken
Wat blijkt uit al die resultaten? Hoewel de clichés wel een grond van waarheid bevatten, stroken ze niet met de realiteit en moeten ze sterk genuanceerd worden. Bovendien lijken Walen en Vlamingen meer op elkaar dan we zelf denken. Uit het onderzoek van het reclamebureau McCann-Erickson een aantal jaar geleden bleek bijvoorbeeld dat we evenveel geld uitgeven aan voeding, transport, telecommunicatie en hygiëne. We rijden allemaal het liefste rond in een BMW, drinken graag Jupiler en gaan bij voorkeur op reis met Thomas Cook.
Uiteraard zijn er wel wat culturele verschillen. In Vlaanderen zijn de mensen bijvoorbeeld katholieker, terwijl de Franstaligen meer belang hechten aan familie. Maar het onderscheid tussen Vlamingen en Walen is subtieler dan bepaalde media en politici ons willen doen geloven. Diep vanbinnen zijn we allemaal nederige, verlegen en soms ook schijnheilige Belgen.
“Ce sont des Belges comme nous”
Het zijn nota bene niet enkel de Vlamingen die zich schuldig maken aan vooroordelen. In het onderstaande filmpje blijkt dat ook Walen een aantal clichés hebben over ons. Alleen drukken ze daarmee vaker bewondering dan afgunst uit. En ze voelen zich duidelijk meer Belg dan de gemiddelde Vlaming. Typisch Walen!
Et pour les Flamands la même chose 
Plaats een reactie